“tấm lòng” và “sự tử tế”!

Trịnh Công Sơn , "tấm lòng" và "sự tử tế " !

Vào ngày 1/4/2008, ông Nguyễn Khanh, phóng viên đài RFA (Á Châu Tự Do) phỏng vấn ca sĩ Khánh Ly về cái chết của Trịnh Công Sơn cách đây 7 năm, và Khánh Ly đã nói:

"….. tất cả những điều anh Sơn cần phải dặn dò, nhắn nhủ tôi cũng chỉ thu gọn vào trong câu nói đầu tiên và câu nói cuối cùng, tức là "sống trong đời sống cần có một tấm lòng" và "hãy sống tử tế với nhau".

Bà Đào Nương Hoàng Dược Thảo trong Phiếm Dị – Sàigòn Nhỏ, ấn bản Hoa Thịnh Đốn số 417 ngày 20 tháng tư năm 2001 ( cách đây 7 năm ) cũng đã viết như sau:

(trích)
Nữ ca sĩ Khánh Ly trong một cuộc phỏng vấn khi nghe tin nhạc sĩ Trịnh Công Sơn qua đời đã nói :
"Trịnh Công Sơn không của riêng ai. Ông của tất cả mọi người Việt Nam. Ông chỉ yêu dân tộc và quê hương. Việc ông ở lại và nằm xuống ở quê hương theo ông là đúng, mặc dù việc ông ở lại đã đem lại cho ông nhiều oan khiên. Nhạc sĩ Trịnh Công Sơn thường dặn tôi phải sống giữa đời bằng một tấm lòng và sống với người bằng sự tử tế...." (hết trích)

Bài viết này sẽ không đề cập đến ý kiến của Khánh Ly cho rằng: Trịnh Công Sơn là của tất cả mọi người Việt Nam (sic), hay : Trịnh Công Sơn chỉ yêu dân tộc và quê hương (sic); mà chỉ đề cập đến việc Trịnh Công Sơn dặn rằng phải sống giữa đời bằng một tấm lòng và sống với người bằng sự tử tế.

Một lời dặn như là của một hiền giả, như là một tu sĩ , đầy chất Thiền, và rất ...tôn giáo !

Vậy thì chúng ta hãy xem chính Trịnh Công Sơn đã sống như thế nào với lời dặn nhuộm đầy màu sắc tôn giáo như trên ?

Xin trích lời của nhà văn Hoàng Hải Thủy.

- Trích Biệt Kích Cầm Bút: Chúng tôi, bọn văn nghệ sĩ Sàigòn bại trận, chúng tôi có anh có em. Trong nhục nhã, trong khổ cực, chúng tôi vẫn có nhau, chúng tôi vẫn là những văn nghệ sĩ Sàigòn. Cảnh "phi cầm phi thú" hiện ra rõ nhất trong những cái gọi là buổi sinh hoạt tại Hội Văn Nghệ Sĩ Giải Phóng Thành Phố Hồ Chí Minh, trụ sở đặt trong tòa nhà có vườn rộng trước 75 là một cơ sở tình báo của VNCH, góc đường Trương Minh Giảng - Tú Xương. Những người trong Ban Chấp Hành cái gọi là Hội Văn Nghệ Sĩ Giải Phóng, thường là Tổng thư ký Việt Phương, lên Ủy ban thành phố họp, nghe chỉ thị, về phổ biến với các văn nghệ sĩ, những buổi như thế gọi là buổi sinh hoạt.

Trong những buổi sinh hoạt này bọn trong Ban Chấp Hành Hội ngồi hàng nghế chủ tọa đối diện với hàng ghế của văn nghệ sĩ Sàigòn. Hai bên ngồi đối mặt với nhau. Hai anh Kỳ Nhông, Kỳ Đà Phạm Trọng Cầu, Trịnh Công Sơn cũng dự buổi sinh hoạt. Hai anh không thể ngồi cùng hàng ghế hay sau lưng bọn Giải Phóng Miền Nam. Sức mấy chúng nó cho hai anh ngồi chung. Hai
anh không ngồi chung với bọn chúng tôi, chắc hai anh sợ ngồi chung với chúng tôi hai anh xấu hổ..Cũng có thể hai anh nhìn thấy sự khinh bỉ hai anh trong ánh mắt của anh em chúng tôi.

Hai anh không thể ngồi sau đít bọn Văn nghệ Giãi phóng đối diện với bọn văn nghệ sĩ Sàigòn bại trận, hai anh không muốn ngồi chung với bọn văn nghệ sĩ Sàigòn nhục nhã. Dzậy thì trong những buổi họp chia hai phe rõ rệt mặt đối mặt, chính tà hai phái như dzậy hai anh Kỳ Nhông đặt đít ở đâu ???

Hai anh ngồi ở hai ghế bên cạnh. Hai anh không ngồi trong phe giải phóng, hai anh cũng không ngồi trong phe VNCH bại trận…

- Bạn tôi, VQ, ở Thành Hồ, tường thuật đám tang Trịnh Công Sơn, anh tả cảnh đem máy ảnh tới nhà TCS ngồi chờ chụp ảnh, anh phải ngồi chờ vì lúc ấy di thể người chết chưa đưọc liệm, TCS nằm đó với chiếc khăn phủ mặt.

Anh kể chuyện ngày xưa. Tết Mậu Thân Việt Cộng đánh vào Sàigòn, thành phố giới nghiêm từ 6 giờ tối đến 6 giờ sáng, là sĩ quan anh có giấy phép đi trong giờ giới nghiêm, anh lái xe đưa TCS đi chơi trong thành phố Sàigòn ban đêm vắng tanh, chỉ có những dãy đèn vàng, những binh sĩ ta tuần tiểu, đứng gác ở những ngã tư đường.

Anh kể anh cho TCS, với cây đàn ghi-ta, về ở trong phòng riêng của anh v.v..Anh kể trong căn phòng đó- anh bạn tôi có vợ con, có nhà lầu, cũng như nhiều tay chơi tiền 75, anh có căn hộ riêng trong một bin-đinh để dùng làm nơi ăn chơi, người Pháp gọi loại hộ này là garconaire- trong căn phòng đó những ngày sau Tết Mậu Thân, TCS đã sáng tác những bản nhạc X,Y,Z v.v...Lời kể của anh làm cho người đọc thấy anh vừa là đàn anh cưu mang, vừa là bạn văn nghệ, bạn tâm giao của TCS. Tôi bùi ngùi muốn hỏi anh, muốn nói với anh :

- Tháng tư 75 nó có mù đâu, nó phải thấy đồng bào mình ghê sợ cộng sản, chê bỏ cộng sản, đồng bào mình liều mạng chạy trốn quân Bắc Việt Cộng, đồng bào mình chết đau thương, đồng bào mình khổ cực thê thảm đến như thế nào, nó phải thấy VC tàn sát đồng bào ở Huế trong Tết Mậu Thân, nó phải thấy bọn Bắc VC xâm lăng bắn giết đồng bào trên khắp đất nước, nó không ngu đến cái độ không biết là quân Bắc VC vào Sàigòn, những sĩ quan VNCH từng mến tài nó, che chở nó, làm ơn cho nó, như mày, như Lưu Kim Cương, sẽ bị bọn Bắc VC bỏ tù mút chỉ cà tha. Nó phải biết chứ, nó phải thấy chứ, sao nó nhẫn tâm ca hát chào mừng bọn VC, sao nó tỏ ra sung sướng khi nó biết chúng mày sắp khốn khổ, khốn nạn

Mày kể mày thân với nó, mày là bạn nó, tao không thấy nó thân với mày, tao không thấy nó nhận mày là bạn nó, mày cưu mang nó, mày đi tù mười mấy năm nó không một lời hỏi thăm mày, mày thân tàn trở về, vợ bỏ, con mất, tao không thấy nó đi tìm mày, không thấy nó chi cho mày nửa lời an ủi, nó bạn với bọn văn nghệ sĩ miền Bắc, nó không bạn với bất cứ thằng văn nghệ sĩ VNCH bại trận nào. (Đời Nay trang B8, ngày 3 tháng 5 năm 2001)

Đó là sự tử tế và tấm lòng của Trịnh Công Sơn đối với ông VQ, một người ở phía VNCH đã làm ơn cho họ Trịnh ! Còn những ai nữa của phía Quốc Gia VNCH đã từng mến tài, cưu mang và che chở cho họ Trịnh được thong dong để sáng tác ? Trịnh Công Sơn đã đối xử với những người đó như thế nào ? Đã trang trải " tấm lòng " và " sống tử tế " với họ ra sao ?

Riêng đối với phía bên kia, thì " sự tử tế " và " tấm lòng " của Trịnh Công Sơn đã được chính họ Trịnh kể lại như sau:

-Thuở ấy Nhị Xuân. Em ở nông trường. Em ra biên giới.

Đêm Nhị Xuân không còn thấy rõ màu đất đỏ và những bãi mía, bãi dứa cùng lán trại cũng khoác một màu áo. Mưa xuống, hội trường dã chiến như một cái rá lọc nước thả xuống những
giọt dài. Chúng tôi ( Phạm Trọng Cầu, Trần Long Ẩn và tôi ) cùng anh em thanh niên xung phong nam nữ hát với nhau dưới một bầu trời được trang trí lạ mắt như thế. Đêm cứ dài ra và những tiếng hát cứ dài ra. Nước ở con kênh dâng lên. Mặc kệ. Cứ đứng, cứ ngồi, cứ hát. Những bàn tay xiết chặt, những cái vẫy tay trong đêm không nhìn thấy.

Quá giờ giới nghiêm, xe nằm lại giữa đường không được vào thành phố. Ngủ lại chờ sáng. Về lại thành phố, trở lại công việc thường ngày. Nhưng ở Nhị Xuân, có hai mươi người con gái thanh niên xung phong đi về phía khác. Mấy tháng sau, tôi được tin tất cả hai mươi khuôn mặt tôi đã nhìn, đã gặp trong đêm hôm nào ở Nhị Xuân cùng nhau ca hát, đã hy sinh ở biên giới Tây Nam.
( Ca Khúc Mang Đến Sự Cảm Thông Giữa Mỗi Người- báo Nhân Dân ngày 27/9/99 )

Kính thưa quý vị,

Trên đây là hai hình ảnh - đúng ra là hai đoạn phim - để đối chiếu với một lời dặn của Trịnh Công Sơn : lời dặn về tấm lòng và sự tử tế !

Lẽ ra phóng viên Nguyễn Khanh hãy để cho mọi người tự nhận xét về tấm lòng và sự tử tế của Trịnh Công Sơn, không nên mớm lời cho Khánh Ly !!!

Thật không ngờ đài Á Châu Tự Do lại ái mộ Trịnh Công Sơn đến mức độ "cực kỳ" như thế !

Xin hoan hô hai chữ Tự Do !!!

BB& Liêm
-----------------------------------

Phỏng Vấn Khánh Ly
Khánh Ly: Trịnh Công Sơn vẫn còn đâu đó
2008.04.01
Nguyễn Khanh, phóng viên đài RFA

Ngày này bảy năm trước, nhạc sĩ Trịnh Công Sơn từ trần. Ca Sĩ Khánh Ly, một trong những người thân thiết nhất với ông Trịnh Công Sơn đã dành cho Nguyễn Khanh của Ðài chúng tôi cuộc phỏng vấn ngắn sau đây.

Nghe cuộc phỏng vấn này: h*p://www.rfa.org/vietnamese/in_depth/2008/04/01/vkhanh040108.mp3

Nguyễn Khanh: "Sống giữa đời này chỉ có thân phận và tình yêu. Thân Phận thì hữu hạn, tình yêu thì vô cùng", đó là lời anh Trịnh Công Sơn nói. Khi cất tiếng hát những ca khúc của anh Trịnh Công Sơn, chị thấy gì về tình yêu và thân phận con người trong những ca khúc đó?

Khánh Ly: Thưa anh tôi thấy tôi trong những ca khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, tình khúc cũng như da vàng. Tôi thấy cả quê hương của tôi, quan trọng là tôi thấy tổ quốc của tôi, thấy cả dân tộc của tôi. Dẫu tổ quốc nghèo, dẫu dân tộc điêu linh, tôi vẫn yêu quê hương và tổ quốc của tôi.

Tôi yêu nhạc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn bởi vì qua nhạc của ông, tôi thấy lại đầy đủ tất cả những cái mà một người sống trong cuộc đời này cần phải nhìn thấy, nhìn rõ hơn, để định hướng mình đi cho đúng, và làm đúng hơn việc mình sẽ làm.

Những kỷ niệm giữ kín
Tôi thấy tôi trong những ca khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, tình khúc cũng như da vàng. Tôi thấy cả quê hương của tôi. Tôi yêu nhạc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn bởi vì qua nhạc của ông, tôi thấy lại đầy đủ tất cả những cái mà một người sống trong cuộc đời này cần phải nhìn thấy.

Nguyễn Khanh: hơn 30 năm rồi, có một lần chị bảo với tôi anh Trịnh Công Sơn nói "sóng trong đời sống cần có một tấm lòng" và chị bảo "anh dạy tôi như vậy". Chị có nghĩ đó có phải là một lời chung cho tất cả mọi người, trong đó có chị hay không?

Khánh Ly: Dạ thưa anh nói dạy chung tôi không dám đâu nhé. Tôi không hề dám nói nhạc sĩ Trịnh Công Sơn dạy ai cả. Tôi chỉ nói là nhạc sĩ Trịnh Công Sơn bảo tôi như thế và đó là lời nói đâu tiên, còn cái lời nói sau cùng của ông, ông nói là "hãy sống tử tế với nhau". Tôi tâm niệm lúc nào cũng giữ kín những điều nhạc sĩ Trịnh Công Sơn dặn tôi, vì ít nhiều, dù ít học, tôi cũng hiểu nhạc sĩ Trịnh Công Sơn đã dạy tôi làm những việc đúng.

Vóc dáng Khánh Ly trong nhạc Trịnh

Nguyễn Khanh: Lúc nãy có dịp nói chuyện với ca sĩ Cẩm Vân, thưa với chị Cẩm Vân có nói rằng "cứ nghe nhạc Trịnh Công Sơn là thấy phảng phất vóc dáng của Khánh Ly". Có khi nào chị nghĩ anh Trịnh Công Sơn đã viết những bản nhạc, những nốt nhạc, những lời ca đó cho chị hay không?

Khánh Ly: (cười) Thưa anh, tôi không bao giờ chủ quan cả. Tôi không bao giờ dám nghĩ là tất cả những bài này anh Trịnh Công Sơn viết riêng cho mình.

Tôi rất yêu Cẩm Vân, yêu tiếng hát Cẩm Vân. Tôi yêu tất cả những người trẻ đã đến với nhạc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn và tôi hy vọng, tôi ước ao là các bạn trẻ của tôi giữ được sự chung thủy với nhạc của anh Sơn, để mai kia mốt nọ tôi đi ra khỏi cuộc đời này, vẫn còn có những người hát, hát lên những tình khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, để chúng ta cùng nhớ lại cái thủa biết yêu lần đầu và có thể chiêm nghiệm được khi tình đã vào lần cuối.

Nguyễn Khanh: Liệu có thể nói rằng từ 1975 đến giờ, đã 33 năm chị xa anh Trịnh Công Sơn, và từ năm 2001 đến giờ đã 7 năm chị mất anh Trịnh Công Sơn. Có đúng như thế không?

Khánh Ly: Thưa anh tôi chẳng giờ thấy mất ai cả. Những người thân của tôi từ ông Cụ tôi - Cụ mất trong Lý Bá Sơ ngày tôi còn bé lắm -, rồi những người thân của tôi hy nsinh trong cuộc chiến, và ngay cả anh Trịnh Công Sơn, tôi chưa hề bao giờ nghĩ rằng đó là những người đã chết, không còn liên quan gì đến cái đời sống này. Không phải. Họ vẫn còn quanh quẩn đâu đây thôi, và họ vẫn ảnh hưởng đến tôi rất nhiều, và tất cả những người đã ra đi đó đều là những người tử tế.

Hình bóng Trịnh Công Sơn

Nguyễn Khanh: Khi chị nói rằng những người đã mất, những người đã xa chị nhưng vẫn quanh quẩn với chị, phải chăng chị muốn bảo rằng chị vẫn gặp anh Trịnh Công Sơn và chị vẫn nói chuyện với anh Trịnh Công Sơn?

Khánh Ly: (cười) Thưa anh, tôi biết nói thế nào khi mà nói một cách bình thường là đường đời chia hai ngả thì làm sao mà nói. Nhưng thật tình tôi với anh Trịnh Công Sơn hình như không bao giờ cần phải nói ra lời, ngồi với nhau và trong ánh mắt không thôi, chỉ nhìn là tôi biết anh Sơn muốn cái gì và anh Sơn biết tôi định nói gì, muốn gì.

Vả lại, tất cả những điều anh Sơn cần phải dặn dò, nhắn nhủ tôi cũng chỉ thu gọn vào trong câu nói đầu tiên và câu nói cuối cùng, tức là "sống trong đời sống cần có một tấm lòng" và "hãy sống tử tế với nhau".

Chẳng bao giờ có sự xa cách giữ chúng tôi cả. Lúc nào chúng tôi cũng ở bên nhau, thành ra những tiếng gọi đó tôi vẫn nghe, và hình ảnh của anh Sơn hay là chính anh Sơn, tôi vẫn thấy anh đến ngồi cạnh tôi. Không có gì thay đổi cả, chỉ có một điều là… Tôi không thể nói thêm được gì nữa, vì anh Sơn sẽ nói rằng như vậy là tôi quá tham lam.

Tôi nghĩ rằng đó là tất cả quan niệm sống của anh Sơn. Anh Sơn muốn tôi đi theo và may mắn là trong 40 năm nay, tôi đi theo được đúng cái điều đó. Tôi không hề phụ ai trong đời sống này, nhưng tôi sẵn sàng đón nhận sự phụ bạc của mọi người đối với tôi, mà tôi không hề buồn gì cả. Tôi cũng để thả đi cho gió cuốn đi thôi. Chẳng có gì quan trọng cả.

Nguyễn Khanh: Và đó cũng chính là Trịnh Công Sơn?

Khánh Ly: Thưa vâng. Anh Sơn đã đi trước tôi thôi. Anh đi không vương vấn gì cả. Anh đi là để che dấu những vết thương, anh che dấu những vết thương của anh, anh không chia sẻ với cả như anh viết trong "Hoa Vàng Mấy Ðộ" là "một vết thương thôi riêng cho một người", tức là anh sẵn sàng nhận cái vết thương đó, đừng làm tổn thương ai cả.

Mọi người cứ bình an đi, cứ yêu nhau đi, cứ vui đi, cứ hạnh phúc đi, tất cả những khổ đau trong đời sống này anh Sơn gánh chịu hết. Tôi mong mỏi được theo chân của anh Sơn.

Nguyễn Khanh: Lúc anh Sơn còn sống và khi ở Việt Nam, đã biết bao nhiêu lần không chỉ mình tôi mà rất nhiều người được nghe anh Sơn gọi chị "Mai ơi, Mai à". Thưa chị, có khi nào chị mong được nghe lại tiếng nói đó, lời gọi đó hay không?

Khánh Ly: Thưa anh, chẳng bao giờ có sự xa cách giữ chúng tôi cả. Lúc nào chúng tôi cũng ở bên nhau, thành ra những tiếng gọi đó tôi vẫn nghe, và hình ảnh của anh Sơn hay là chính anh Sơn, tôi vẫn thấy anh đến ngồi cạnh tôi. Không có gì thay đổi cả, chỉ có một điều là… Tôi không thể nói thêm được gì nữa, vì anh Sơn sẽ nói rằng như vậy là tôi quá tham lam. Tất cả những gì anh muốn tôi làm, anh đã nói hết rồi. Cho nên giữa chúng tôi chẳng có gì để thắc mắc, để tiếc nuối. Chúng tôi luôn luôn có nhau, có từ ngày xưa và cho đến cuối đời.

Nguyễn Khanh: Ai cũng biết chị là người gần gũi nhất với anh Trịnh Công Sơn. Xin chị một phút nói thật: có khi nào chị giận anh Sơn đến mức chị bảo "anh Sơn ơi, Mai không chơi với anh Sơn nữa"…

Khánh Ly: (cười) Dạ không anh. Tôi không bao giờ giận dỗi ngu như thế. Dĩ nhiên là ông Trịnh Công Sơn đâu có cần chơi với tôi, anh thấy không, chỉ có mình cần ông ấy thôi. Không bao giờ chuyện đó xảy ra cả, chưa bao giờ tôi cãi lại anh Sơn một điều gì vì đối với tôi, tất cả những điều anh Sơn nói, anh Sơn làm, đều đúng.

Nguyễn Khanh: Cám ơn chị, chị Mai, chị Khánh Ly. Cám ơn chị rất nhiều.

Khánh Ly: Dạ vâng, cám ơn anh.